Κόντρα στον κατακερματισμό της γενιάς μας

Μετά από δέκα χρόνια δομικής κρίσης του καπιταλισμού διεθνώς και 9 χρόνια μνημονίων στην Ελλάδα, η επίθεση στις δυνάμεις της εργασίας εκπλήρωσε στρατηγικά σχέδια για το κεφάλαιο, που αφορούσαν στην εμπέδωση νέων εργασιακών σχέσεων καταστρατηγώντας τα κεκτημένα δεκαετιών από την πλευρά του εργατικού κινήματος. Η ατομική ένταξη στην αγορά εργασίας, ο ανταγωνισμός και οι διαβαθμίσεις στο εσωτερικό του κλάδου, η συνεχής επανακατάρτιση και η διαρκής αμφισβήτηση της μονιμότητας της εργασιακής θέσης ήταν στρατηγικές επιδιώξεις του κεφαλαίου κάτι που φαίνεται από τη διαιώνισή τους και μετά τις τυμπανοκρουσίες για το τέλος των μνημονίων. Αντίθετα στο χώρο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, λόγω της δυναμικής παρουσίας του φοιτητικού κινήματος, η αναδιάρθρωση δεν προχώρησε με τόσο γοργά βήματα, με αποτέλεσμα την διασφάλιση ενιαίων και ισχυρών τίτλων σπουδών, που αποτελούν μια μορφή συλλογικής κατοχύρωσης στην έρημο της ανασφάλιστης, μάυρης και ελαστικής εργασίας.
Η διάλυση των πτυχίων ως συλλογικής κατοχύρωσης αλλά και ως μοναδική προυπόθεση για την εύρεση εργασίας είναι στρατηγική επιδιώξη του κεφαλαίου, και κατ επέκταση της επικείμενης αναδιάρθρωσης του χώρου της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης μέσα από το σχέδιο συγχωνεύσεων που βρίσκεται σε εξέλιξη. Μέσα από την 1)κατάργηση, 2)ρευστοποίηση, 3)διάσπαση των πρότερων κατοχυρωμένων επαγγελματικών δικαιωμάτων και παράλληλα τη συγκρότηση όλων εκείνων των δομών εξατομικευμένης επανακατάρτισης για τους αποφοίτους, το κεφάλαιο προσβλέπει στον κατακερματισμό των αποφοίτων και τη δημιουργία μιας τεράστιας δεξαμενής φθηνού και αναλώσιμου εργατικού δυναμικού. Έτσι ο απόφοιτος εμπεδώνει όλα τα χαρακτηριστικά του μοντέλου εργαζομένου που χρειάζεται το κεφάλαιο, δηλαδή αυτού που εργάζεται με τις χειρότερες σχέσεις εργασίας, διαπραγματευόμενος ατομικά τις σχέσεις αυτές ενώ ταυτόχρονα είναι ιδιαίτερα ευέλικτος έτσι ώστε να μπορεί να προσαρμόζεται ανάλογα στην παραγωγή. Η υποτίμηση του πτυχίου που προέκυψε από τα τεράστια ποσοστά ανεργίας στα χρόνια των μνημονίων, συνέβαλλε σε αυτήν την κατεύθυνση αφού εξώθησε τους αποφοίτους στην αναζήτηση επανακατάρτισης, περισσότερων τίτλων σπουδών κλπ, πετώντας τους την ευθύνη της ανεργίας τους.

 Για να γίνει αυτό, κεντρική στόχευση είναι η συγκρότηση του «Ενιαίου Χώρου Ανώτατης Εκπαίδευσης και Έρευνας», που αποτελεί στρατηγική κατεύθυνση στα πλαίσια ευθυγράμμισης της εκπαίδευσης στη χώρα σύμφωνα με τις επιταγές της ΕΕ ήδη από την συνθήκη της Μπολόνια. Στα πλαίσια αυτά, επιχειρείται α) η σχηματοποίηση του ενδιάμεσου χώρου μεταξύ λυκείου και τριτοβάθμιας, σε μια κατεύθυνση διαμόρφωσης ρευστών πτυχίων και αποφοίτων πολλαπλών ταχυτήτων β) η αναγκαία αναδιάταξη του χάρτη της τριτοβάθμιας μέσα από ένα συνολικό σχέδιο συγχωνεύσεων, καταργήσεων και διασπάσεων στα Ιδρύματα της χώρας που προχωρά με γοργούς ρυθμούς το τελευταίο χρονικό διάστημα από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ.

   Η αρχή έγινε με την συγχώνευση του ΤΕΙ Αθήνας και ΤΕΙ Πειραιά και την δημιουργία του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής (ΠΔΑ) τον περασμένο Μάρτιο, ενώ μέσα στο καλοκαίρι η κυβέρνηση έφερε στη βουλή και ψήφισε το νομοσχέδιο που αφορά την συγχώνευση του ΤΕΙ Ηπείρου στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και του ΤΕΙ Ιονίων νήσων με το Ιόνιο πανεπιστήμιο. Παράλληλα, το υπουργείο σε αγαστή συνεργασία με τις πρυτανείες επεξεργάζονται σχέδια για την συγχώνευση και των υπόλοιπων ΤΕΙ της χώρας σε αντίστοιχα ΑΕΙ. Ήδη από τις εξαγγελίες του Γαβρόγλου βλέπουμε πως το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα θα έρθουμε αντιμέτωποι με α)τη συγχώνευση του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας με τα ΤΕΙ Θεσσαλίας και Στερεάς Ελλάδας, β) τη στρατηγική ανάπτυξη του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών που περιέχει διασπάσεις, συγχωνεύσεις και ιδρύσεις τμημάτων, γ) τη συγχώνευση του ΑΤΕΙ Θεσσαλονίκης με τα ΤΕΙ Κεντρικής και Δυτικής Μακεδονίας και το Διεθνές Πανεπιστήμιο και δ) το σχέδιο Ευρίππου που αφορά τη συγχώνευση του ΤΕΙ Χαλκίδας με το ΕΚΠΑ. Το συγκεκριμένο εγχείρημα προσκρούει σε αντιφάσεις, οι οποίες έχουν να κάνουν με την εξυπηρέτηση των εκάστοτε συντεχνιακών συμφερόντων στο εσωτερικό του καθηγητικού στρώματος. Το υπουργείο ωστόσο καταφέρνει να ξεπερνά έως τώρα τις συγκεκριμένες αντιφάσεις, γεγονός που αποδεικνύεται από την ταχύτητα με την οποία προχωρούν οι επιμέρους κινήσεις, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την περίπτωση του ΑΤΕΙ Κρήτης, στο οποίο συζητιέται η «ανωτατοποίηση» του χωρίς την συγχώνευση του με κάποιο ΑΕΙ. Χρησιμοποιώντας με αυτόν τον τρόπο την καραμέλα της «ανωτατοποίησης» (η οποία δεν ανταποκρίνεται ούτε στα πτυχία ούτε στην εργασιακή προοπτική παρά μόνο στο όνομα) το υπουργείο περνάει όλες τις αντιδραστικές αναδιαρθρώσεις εξαπολύοντας επίθεση στα πτυχία και τα δικαιώματα των αποφοίτων ΑΕΙ και ΤΕΙ. Κύριες αιχμές των αναδιαρθρώσεων είναι :

●       Δημιουργία παρεμφερών τμημάτων του ίδιου γνωστικού αντικειμένου με διαφορετικούς κύκλους σπουδών. Χαρακτηριστική περίπτωση αποτελούν οι σχολές των μηχανικών αφού τα τμήματα των μηχανικών που προκύπτουν από την συγχώνευση και μετατρέπονται σε «ισοδύναμα τμήματα πανεπιστημίων» θα έχουν 4ετή κύκλο σπουδών, την ίδια ώρα που οι πολυτεχνικές είναι 5ετείς. Με αυτόν τον τρόπο δημιουργούνται απόφοιτοι 2 ταχυτήτων με διαφορετικούς τίτλους σπουδών χωρίς καμία συλλογική κατοχύρωση, ενισχύοντας τον κατακερματισμό τους και τον ανταγωνισμό στο εσωτερικό του εκάστοτε κλάδου.

●       Δημιουργία νέων τμημάτων με τσακισμένα πτυχία. Τα νεοϊδρυόμενα τμήματα προκύπτουν :

α)από την συνένωση ήδη υπάρχοντων τμημάτων στα οποία, παλαιότερα τμήματα μετατρέπονται σε κατευθύνσεις του νέου πτυχίου, στοχεύοντας στη διάσπαση του κύκλου σπουδών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το Τμήμα Βιοιατρικών Σπουδών του ΠΔΑ με κοινό βασικό κύκλο(90 ects) και εξειδικευμένο κύκλο κατευθύνσεων στη βάση των προυπάρχοντων τμημάτων(150 ects).

β)από τη διάσπαση υπάρχοντων τμημάτων, όπου κατευθύνσεις που υπήρχαν στο εσωτερικό ενός τμήματος μετατρέπονται σε ολόκληρα τμήματα, με πολύ εξειδικευμένο πρόγραμμα σπουδών επομένως και τσακισμένα επαγγελματικά δικαιώματα. Χαρακτηριστικά παραδείγματα σε αυτή την κατεύθυνση αποτελούν τόσο το σχέδιο διασπάσης του ΓΠΑ, στο οποίο τμήματα κυριολεκτικά διχοτομούνται, όσο και τα τμήματα τουρισμού σε ΠΔΑ και πανεπιστήμιο Ιωαννίνων.

●       Σχολές/τμήματα που ιδρύονται και αποτελούν πρότυπα της εκπαιδευτικής αναδιάρθρωσης. Ανέκαθεν η “αναβάθμιση και ο εκσυγχρονισμός” τμημάτων και τίτλων σπουδών (από τα ΑΤΕΙ μέχρι το τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών στο Βόλο) πήγαινε πλάι πλάι με την εντατικοποίηση-αυταρχικοποίηση της εκπαιδευτικής διαδικασίας, μέσα από την εισαγωγή προαπαιτουμένων και αλυσιδών, αλλά και την ψήφιση ολοένα και πιο αντιδραστικών εσωτερικών κανονισμών. Μια κατεύθυνση που δεν επηρεάζει το φοιτητικό σώμα μόνο σε αυτά αλλά λειτουργεί συνολικά σαν μοχλός πίεσης και στα υπόλοιπα ιδρύματα για την εμπέδωση της αναδιάρθρωσης μέσα από το εργαλείο της εξωτερικής αξιολόγησης των ιδρυμάτων και τη σχέση της με τη χρηματοδότηση.

●       Ίδρυση 2ετών προγραμμάτων σπουδών για τους απόφοιτους των ΕΠΑΛ στο εσωτερικό των ΑΕΙ στα πλαίσια του ενιαίου χώρου. Τα προγράμματα αυτά τα οποία θα εκπονούνται είτε από ένα τμήμα είτε διατμηματικά, και όπως έγινε ξεκάθαρο και με το σχέδιο Ευρίπου του ΕΚΠΑ, δεν θα αφορούν μόνο τις δομές μεταδευτεροβάθμιας και τους σπουδαστές των ΕΠΑΛ, αλλά και τμήματα που υπάγονταν σε ΤΕΙ, ενώ θα ξεκινήσουν ήδη από φέτος να λειτουργούν στο ΠΔΑ. Ο σκοπός αυτών των προγραμμάτων είναι διττός : Από την μια, ενισχύεται η λογική της συνεχούς επανακατάρτισης, από την άλλη, εξασφαλίζεται φθηνό εργατικό δυναμικό καθώς οι σπουδαστές αυτών των προγραμμάτων θα πρέπει να εκπονήσουν 6μηνη υποχρεωτική πρακτική-μαθητεία ακόμα και αμισθί.

●       Εξοικονόμηση πόρων από την κρατική χρηματοδότηση τόσο μέσω των συγχωνεύσεων όσο και με την ίδρυση των περιφερειακών συμβουλίων τα οποία θα είναι υπεύθυνα για την εύρεση πόρων εκτός του κρατικού προϋπολογισμού, ενισχύοντας την τάση αυτονόμησης των ιδρυμάτων.

●       Ίδρυση των Κέντρων Δια Βίου Μάθησης (ΚΕΔΙΒΙΜ) στο εσωτερικό των ιδρυμάτων. Με αφορμή την ίδρυση του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής τον Μάρτιο ψηφίστηκε και η ίδρυση των Κέντρων Δια Βίου Μάθησης τα οποία θα αναλαμβάνουν την εκπόνηση προγραμμάτων Δια Βίου και επανακατάρτισης, μεταφέροντας επαγγελματικά δικαιώματα από το πτυχίο στους επόμενους κύκλους σπουδών.

●       Ίδρυση Πανεπιστημιακών Ερευνητικών Κέντρων στο εσωτερικό των ιδρυμάτων, σε κατεύθυνση α) ενίσχυσης της αυτονόμησης των ιδρυμάτων, β) ενίσχυσης της θέσης του καθηγητικού στρώματος  και γ) ανάληψης της ευθύνης για την εκπόνηση των διετών προγραμμάτων σπουδών(μέσα απο τα ΚΕΕ) και των προγραμμάτων επανακατάρτισης.

 Η συγκεντροποίηση σχολών και τμημάτων έχει ήδη ξεκινήσει στα περιφερειακά ιδρύματα, εκεί που η κυβέρνηση και το υπουργείο πιστεύουν ότι δεν θα συναντήσουν πολλές αντιστάσεις. Το τυράκι της ανωτατοποίησης είναι κενό νοήματος για το φοιτητικό σώμα που βλέπει τα συμφέροντά του και την προοπτική του να διαλύονται μπροστά στην νέα αναδιάρθρωση. Οι μόνοι που πανηγυρίζουν με αυτά τα σχέδια είναι η κυβέρνηση και ορισμένοι καθηγητές που βλέπουν προοπτικές ανέλιξης στης πανεπιστημιοποίησή τους. Η λογική του υπουργείου να φέρνει σπασμωδικά τα νομοσχέδια για να γλυτώσει τις μαζικές αντιδράσεις, εναποθέτει στο φοιτητικό κίνημα το χρέος της ένωσης του παζλ της αναδιάρθρωσης μέσα από την ανατροπή των ήδη ψηφισμένων νομοσχεδίων και την απόσυρση κάθε σκέψης για επόμενες συγχωνεύσεις και επιθέσεις στα επαγγελματικά μας δικαιώματα.

  Το φοιτητικό κίνημα οφείλει να απαντήσει ενάντια στις κινήσεις αυτές μπλοκάροντας στην πράξη τις συγχωνεύσεις που προωθούν υπουργείο, πρυτανικές αρχές και καθηγητικό στρώμα. Από κοινού φοιτητές ΑΕΙ και ΤΕΙ πρέπει να παλέψουμε ενωμένοι απέναντι στον πολυκατακερματισμό, τις συγχωνέυσεις και την πολυδιάσπαση των σχολών μας διεκδικώντας μια σχολή ανά γνωστικό αντικείμενο, ενιαία, ισχυρά και αδιάσπαστα πτυχία με όλα τα δικαιώματα σε αυτά. Μετά από μία μεγάλη περίοδο κινηματικής άπνοιας οφείλουμε να έρθουμε αντιμέτωποι με το χρέος της ανατροπής των σχεδίων του Υπουργείου σε κάθε κοινωνικό χώρο. Η διαδικασία αυτή δεν πρόκειται να επιτευχθεί μακριά από τους Φοιτητικούς μας Συλλόγους και οφείλει να περάσει μέσα από α) το μπλοκάρισμα των συμβουλίων ένταξης όπου αυτά συγκαλούνται στις σχολές που συγχωνεύονται σύμφωνα με τα νομοσχέδια που έχουν ήδη ψηφιστεί (βλ. ΤΕΙ Ηπείρου-Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, ΤΕΙ Ιονίων Νήσων-Ιόνιο Πανεπιστήμιο), β) το μπλοκάρισμα των Συγκλήτων που θα καλεστούν ενόψει της επεξεργασίας των επικείμενων νομοσχεδίων, γ) τη στήριξη του αγώνα των υπό συγχώνευση σχολών και τη συμμετοχή σε αυτόν από κάθε Σχολή και Τμήμα. Να εκκινήσουμε Γενικές Συνελεύσεις και να πάρουμε αγωνιστικές αποφάσεις για το μπλοκάρισμα αλλά και τη συνολική ανατροπή των νόμων του Υπουργείου.

Ωστόσο, οφείλουμε να μην μείνουμε μόνο εκεί, καθώς οι αλλαγές αυτές όπως προαναφέρθηκε έρχονται σε μια ήδη αναδιαρθρωμένη αγορά εργασίας αλλά αυτές τις απαιτήσεις να τις συνδέσουμε με το αίτημα για μόνιμη και σταθερή εργασία με δικαιώματα και το πτυχίο μας να αποτελεί την μόνη προϋπόθεση για δουλειά. Η μόνη απάντηση κόντρα στην διάλυση της εργασιακής μας προοπτικής και στον μονόδρομο του ατομικού δρόμου είναι η ενίσχυση των συλλογικών μας διαδικασιών και κινητοποιήσεων. Απέναντι σε κυβέρνηση-ΕΕ-κεφάλαιο που θέλουν να βυθίσουν την γενιά μας στον εργασιακό μεσαίωνα της μαυρης, επισφαλούς και ανασφάλιστης εργασίας χωρίς δικαιώματα και με μισθούς πείνας, η νεολαία δεν πρόκειται να υποταχθεί, αλλά θα τους ανατρέψει.

Τομέας Νεολαίας Αριστερής Συσπείρωσης