Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης από τον ΕΛΑΣ που θέλουν να ξεχάσουμε

«Ομάδα Μεραρχιών Μακεδονίας. Στοπ. Τμήματά μας εισήλθον Θεσσαλονίκη σήμερον 3ην μετά μεσημβρίαν. Στοπ. Λαός Θεσσαλονίκης έξαλλος από ενθουσιασμόν διατρέχει οδούς πόλεως εναγκαλιζόμενος αντάρτες. Στοπ. Εργοστάσια ηλεκτροφωτισμού και μύλος Αλλατίνι κατόπιν επεμβάσεως ΕΛΑΣ διασώθηκαν. Στοπ. Εστία εθνοπροδοτών ΧΑΝ παρέδωσε βαρύν οπλισμόν. Στοπ. Θα αναγκαστεί εις παράδοσιν. Στοπ. Τμήματά μας προσανατολίζονται προς δυτικόν τμήμα πόλεως για χτυπήματα. Στοπ. (…) Παρόν τηλεγράφημα παρακαλώ δοθεί ΠΓ του ΚΚΕ. Στοπ. Επαφή με τμήματα 50ού και 30ού Συνταγμάτων που δράνε κοιλάδα Αξιού δεν έχουμε. Στοπ. Γνώμη μας Μπακιρτζής με επιτελείο ομάδας και κρυπτογραφικό τμήμα φθάσει εις Θεσσαλονίκην. Στοπ. Αναμένω. Μάρκος 30.10.44».

Το ιστορικό τηλεγράφημα που έστειλε από το στρατηγείο της Ομάδας Μεραρχιών Μακεδονίας του ΕΛΑΣ ο καπετάνιος της Μάρκος Βαφειάδης στο γενικό στρατηγείο του ΕΛΑΣ.

Οι ηγέτες της Ομάδας Μεραρχιών Μακεδονίας δεν υπακούν στη συμφωνία της Καζέρτας και στις εντολές να περιμένουν την απόβαση των Βρετανών και με απόφαση των Μάρκου Βαφειάδη, Λεωνίδα Στρίγγου, Ευριπίδη Μπακιρτζή, Σαράντη Πρωτόπαπα (Κικίτσα) και Θανάση Γκένιου (Λασσάνη) ο ΕΛΑΣ απελευθερώνει την πόλη.

Στις 30 Οκτώβρη του 1944 ο ΕΛΑΣ, κι αφού έχουν προηγηθεί μάχες τις προηγούμενες μέρες, μπαίνει απελευθερωτής στη Θεσσαλονίκη, με την 11η Μεραρχία και το 50ο Σύνταγμα. Ο λαός της Θεσσαλονίκης ξεχύνεται στους δρόμους και υποδέχεται με ενθουσιασμό τους αντάρτες.

Τις ημέρες που προηγήθηκαν δυνάμεις των 13ου, 16ου και 19ου Συνταγμάτων του ΕΛΑΣ εκδίωξαν τους Γερμανούς από την Άνω Πόλη στις 26 Οκτωβρίου και τα τμήματα του 50ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ από τα Πιέρια και τμήμα του ΕΛΑΝ, του ναυτικού των ανταρτών, που ξεκίνησαν από την Ιερισσό περικύκλωσαν από το λιμάνι την πόλη.

Το 50ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ με επικεφαλής τον Καπετάν Νικήτα (Κώστας Συννεφάκης), μπήκε στις 30 Οκτώβρη από τα δυτικά στην πόλη και παρήλασε στη λεωφόρο Νίκης. Ο καπετάν Νικήτας παρελαύνει στεφανωμένος. Λίγους μήνες αργότερα, στις 23/3/1945, δολοφονείται από παρακρατικούς και ταγματασφαλίτες στο Κεραμίδι Πιερίας, έξω από την Κατερίνη.

Επίκεντρο των πανηγυρισμών στη Θεσσαλονίκη ήταν η πλατεία Αγ. Σοφίας. Ο συγγραφέας Γιώργος Ιωάννου περιέγραψε πολύ παραστατικά τις στιγμές: «Εκεί κατέληγαν όλα τα αφρισμένα ποτάμια. Από την οδό Αγίας Σοφίας κατέβαιναν σαρώνοντας τις γειτονιές τα παιδιά του Κουλέ Καφέ, του Αγίου Παύλου, της Ακρόπολης, της Κασσάνδρου.

Το Τσινάρι, Εσκί-Ντελίκ, Προφήτης Ηλίας, Διοικητήριο κατέβαιναν τη Βενιζέλου […] Από το Βαρδάρι πάλι ερχόταν ξυπόλυτη, ρακένδυτη, πειναλέα, σπαρταρώντας από ενθουσιασμό, η Ραμόνα, η Επτάλοφος, ο Παλιός Σταθμός, η Νεάπολη, η Σταυρούπολη, ενώ αντίθετα από τα ανατολικά κατέφθαναν μέσα στη σκόνη και τον αλαλαγμό με τρομπέτες, παντιέρες, λάβαρα και χωνιά η Τούμπα, η Αγία Φωτεινή, η Ευαγγελίστρια, η Τριανδρία, ακόμη και η μακρινή Καλαμαριά […]

Μια καθυστερημένη διαδήλωση πλησίαζε από τα βάθη της Εγνατίας, το ανταριασμένο Βαρδάρι. Θά ‘ταν καμιά διακοσαριά σκελετωμένοι και κουρελήδες. Έμοιαζαν κρατούμενοι από το στρατόπεδο του Παύλου Μελά. Κραύγαζαν ξέφρενα, φανατικά, κουνούσαν τη γροθιά με τόση ορμή που νόμιζες πως θα τους φύγει προς τον ουρανό το χέρι. Τεράστιες παντιέρες, ολοκόκκινες καμωμένες από αλεξίπτωτα γερμανικά χάιδευαν τα κουρεμένα κεφάλια». (Γιώργος Ιωάννου, Η πρωτεύουσα των προσφύγων)