Το χρονικό της «ανταρσίας» των Ελλήνων διεθνών ποδοσφαιριστών το 1953

 Από : Χρονοντούλαπο 

Με αφορμή το “Mundial”της Βραζιλίας στο σημερινό post θα αναφερθώ σ’ ένα ποδοσφαιρικό θέμα, γνωστό στους παλιότερους, αλλά άγνωστο στην πλειονότητα των νεότερων αναγνωστών.

Το 1953 γίνονταν αγώνες των εθνικών ομάδων για την πρόκρισή τους στα τελικά του «Παγκοσμίου Κυπέλλου Ποδοσφαίρου», το οποίο θα διεξαγόταν σε πόλεις της Ελβετίας από τις 16 Ιουνίου ως τις 4 Ιουλίου 1954. Η εθνική Ελλάδας είχε κληρωθεί στο 10ο όμιλο με αντιπάλους τις ομάδες της Γιουγκοσλαβίας και του Ισραήλ. Από τις τρεις θα προκρινόταν μία, αυτή που θα συγκέντρωνε τους περισσότερους βαθμούς σε διπλές μεταξύ τους συναντήσεις . Στον πρώτο αγώνα στο Βελιγράδι οι Έλληνες διεθνείς, παρά την καλή τους απόδοση, ηττήθηκαν από τους πανίσχυρους τότε Γιουγκοσλάβους με σκορ 1-0. Την Κυριακή 1η Νοεμβρίου 1953 θα αντιμετώπιζαν στο γήπεδο της Λεωφόρου Αλεξάνδρας την εθνική του Ισραήλ.

Οι παίχτες της ελληνικής εθνικής ομάδας προπονήθηκαν ελαφρά στο γήπεδο του Παναθηναϊκού την Πέμπτη (29 Οκτωβρίου) και ακολούθως μετέβησαν σε ξενοδοχείο της Κηφισιάς, όπου θα παρέμεναν ως το μεσημέρι της Κυριακής (εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, φύλλο της 30ηςΟκτωβρίου 1953). Το καλό κλίμα διαταράχθηκε την παραμονή του αγώνα. Διαβάζομε στον τύπο της εποχής εκείνης: «Το Σάββατο βράδυ σημειώθηκε ανταρσία των παικτών. Ο κάθε παίκτης ζητούσε ένα εκατομμύριο δραχμές, για να αγωνισθή την επομένη. Ίσως τα χρήματα αυτά να τους τα είχε υποσχεθή η Ε. Π. Ο. (= η Ελληνική ΠοδοσφαιρικήΟμοσπονδία) και τους τα καθυστερούσε […]. Οι παίκται γύρευαν επίμονα τα χρήματα και, επειδή δεν τους τα έδιναν, σηκώθηκαν όλοι μαζί και έφυγαν από το ξενοδοχείο της Κηφισιάς και κατέβηκαν στην Αθήνα. Ένας μονάχα ποδοσφαιριστής δεν μετέσχε στην ανταρσία, ο Ηλίας Ρωσσίδης, ο οποίος παρέμεινε στην Κηφισιά. Οι άλλοι ξεκίνησαν για την Αθήνα και πήγαν και κρατήσανε μόνοι δωμάτια σε αθηναϊκό ξενοδοχείο, για να περάσουν την νύχτα. Στο μεταξύ οι ποδοσφαιρικοί παράγοντες αναστατώθηκαν. Βγήκαν νύχτα και αναζητούσαν τους παίκτας. Τους βρήκαν τελικά και τους ανέβασαν και πάλι στην Κηφισιά, αφού ικανοποίησαν το αίτημά τους» (εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, φύλλο της 3ης Νοεμβρίου 1953). (Για να μην δημιουργηθούν εντυπώσεις σε βάρος των «ανταρτών» ποδοσφαιριστών, να ληφθεί υπ’ όψη ότι το ένα εκατομμύριο που ζητούσαν αντιστοιχούσε σ’ ένα μέσο μηνιαίο μισθό της εποχής εκείνης. Ακόμη οι ομάδες τους τούς έδιναν κάποια χρηματικά ποσά ως οδοιπορικά, ημεραργίες κ. ά.. Συνεπώς το ποδόσφαιρο για τους ποδοσφαιριστές των μεγάλων ομάδων ήταν ουσιαστικά ημιεπαγγελματικό.)

Από το μεσημέρι της 1ης Νοεμβρίου χιλιάδες φίλαθλοι – που δεν γνώριζαν τα συμβάντα- συνέρρεαν στο γήπεδο του Παναθηναϊκού. Την ώρα έναρξης της αναμέτρησης (3:30 μ. μ.) οι θεατές ανέρχονταν σε 25.000 περίπου (εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ, φύλλο της 3ης Νοεμβρίου 1953).Ο αγώνας ήταν αμφίρροπος και τελικά νικηφόρος για τους Έλληνες διεθνείς, χάρη σε τέρμα που σημείωσε στο 53΄ο Θανάσης Μπέμπης. Έτσι η εθνική μας «έπιασε» στην πρώτη θέση της βαθμολογίας τους Γιουγκοσλάβους με δύο βαθμούς, αλλά με έναν αγώνα περισσότερο από αυτούς.

Δύο μέρες αργότερα, την Τρίτη (3 Νοεμβρίου), συνήλθε υπό την προεδρία του Α. Μέρμηγκα το Δ. Σ. της Ε.Π.Ο. και αποφάσισε, μετά από θορυβώδη συνεδρίαση που κράτησε πάνω από τρεις ώρες, την «καρατόμηση» των «ανταρτών» διεθνών. Συγκεκριμένα:

• Την οριστική διαγραφή από τα μητρώα της Ελληνικής Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας του αρχηγού της εθνικής ομάδας Ανδρέα Μουράτη, ο οποίος θεωρήθηκε υποκινητής της «ανταρσίας».
• Την διά παντός απομάκρυνση από την εθνική Ελλάδας των παικτών Ευστάθιου Μανταλόζη (του Εθνικού Πειραιώς), Κώστα Καραπατή, Αθανασίου Σούλη, Ι. Ιωάννου, Γιώργου Δαρίβα και Χαράλαμπου Δρόσου (του Ολυμπιακού Πειραιώς), Κώστα Πούλη και Παύλου Εμμανουηλίδη (της Α.Ε.Κ.), Θ. Αλούπη, Ι. Νεμπίδη και Β. Πετρόπουλου (του Π.Α.Ο.), Χαράλαμπου Σεραφείδη (του Απόλλωνα Αθηνών), Κώστα Νεστορίδη (τότε του Πανιωνίου) και Αθανασίου Μπέμπη (τότε του Ακράτητου).

Οι δημοσιογράφοι καυτηρίασαν τη στάση της Ε.Π.Ο. και κυρίως τη διαγραφή από τα μητρώα των ποδοσφαιριστών του Ανδρέα Μουράτη. Ένας αθλητικογράφος έγραψε την επόμενη μέρα για τη ληφθείσα απόφαση: «Διά της αποφάσεως η Ε.Π.Ο. ανεύρε χθες την νύκτα το εξιλαστήριον θύμα, το οποίον επλήρωσε την απειθαρχία των ποδοσφαιριστών της εθνικής μας ομάδος […]. Ο Ανδρέας Μουράτης διεγράφη διά παντός εκ των τάξεων του ελληνικού ποδοσφαίρου. Ο απλοϊκός και εντελώς αγράμματος ποδοσφαιριστής μας, ο οποίος είχεν ορισθεί υπό της Ε.Π.Ο. αρχηγός της ομάδος, εθυσιάσθη εις τον βωμόν του «ερασιτεχνισμού», διότι τάχα παρέσυρε τους υπολοίπους συμπαίκτας του, εκ των οποίων μερικοί είναι φοιτηταί του Πολυτεχνείου, της Παντείου και έφεδροι αξιωματικοί […].Κατόπιν τούτου οφείλει να επέμβη εντός της ημέρας ο υπουργός της Παιδείας κ. Καλλίας, διότι διά την διάλυσιν της εθνικής ομάδος ακεραίαν ευθύνην φέρει η Ε.Π.Ο. (εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ, φύλλο της 4ης Νοεμβρίου 1953).

Ανάλογα ήταν και τα σχόλια των άλλων δημοσιογράφων. Ένας από αυτούς έγραψε στην ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ (φύλλο της 5ης Νοεμβρίου 1953): «Ο Ανδρέας Μουράτης διαλέχτηκε για θύμα και πλήρωσε για όλα τα στραβά του ελληνικού ποδοσφαίρου. Ο καημένος ο «Αντρίκος»! Απεκλείσθη για όλη του τη ζωή και δεν θα ξαναεμφανισθή σε γήπεδο […]. Δεκατέσσερις άλλοι διεθνείς παίκται αποκλείονται στο μέλλον από την εθνική ομάδα. Δέκα από τους παίκτας αυτούς ανήκουν στα τρία μεγάλα σωματεία, αυτά που αποτελούν το συγκρότημα του Π.Ο.Κ. (διευκρίνιση: Ποδοσφαιρικές Ομάδες Κέντρου, δηλαδή Ολυμπιακός, Παναθηναϊκός, Α.Ε.Κ.). Αυτοί συνεχίζουν χωρίς καμμία τιμωρία να μετέχουν στους αγώνες των συλλόγων των. Από την εθνική ομάδα μονάχα απεκλείσθησαν. Όσο για τον αποκλεισμό τους αυτόν, εδώ είμαστε και θα σας το θυμίσουμε έπειτα από λίγον καιρό. Η τιμωρία αυτή δεν θα αργήση να χαρισθή. Και ξέρετε πώς θα χαρισθή. Τις παραμονές διεθνούς αγώνος για τα «εθνικά μας χρώματα» .

Οι αντιδράσεις των τιμωρηθέντων ποδοσφαιριστών απείλησαν την ύπαρξη του ελληνικού ερασιτεχνικού ποδοσφαίρου, αν και ήταν γνωστό σε όλους ότι αυτό ήταν – τουλάχιστον για τους παίχτες των μεγάλων ομάδων – ημιεπαγγελματικό. Οι διεθνείς συγκεντρώθηκαν το πρωί της Πέμπτης (5 Νοεμβρίου) στο καφενείο « Πανελλήνιον» και αποφάσισαν να μην αγωνιστούν στους κυριακάτικους αγώνες των ομάδων τους, τασσόμενοι έτσι αλληλέγγυοι στον Α. Μουράτη. Ακόμη συζήτησαν τα ενδεχόμενα να συγκροτήσουν «δυο επαγγελματικάς ομάδας, ενισχυομένας και υπό άλλων δυναμικών παικτών» (εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ, φύλλο της 5ης Νοεμβρίου 1953) ή «μία επαγγελματική ομάδα, η οποία θα δίδη αγώνας με επαγγελματικάς ομάδας του εξωτερικού (π.χ. Αγγλίας, Γαλλίας, Ιταλίας, Αυστρίας) (εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, φύλλο της 6ης Νοεμβρίου 1953).

Την Παρασκευή (6 Νοεμβρίου) το πρωί οι τιμωρημένοι διεθνείς ποδοσφαιριστές επιδίωξαν να συναντηθούν με τον υπουργό Παιδείας, στην αρμοδιότητα του οποίου υπάγονταν τα αθλητικά ζητήματα. Λόγω απουσίας του υπουργού έγιναν δεκτοί από το διευθυντή Σωματικής Αγωγής. Τον διαβεβαίωσαν ότι ο διαγραφείς αρχηγός τους Α. Μουράτης είχε την ίδια μ’ αυτούς ευθύνη για τα συμβάντα κατά την παραμονή του αγώνα με την εθνική ομάδα του Ισραήλ και ζήτησαν την παρέμβαση του υπουργείου για την άρση των επιβληθεισών ποινών(εφημερίδες ΕΜΠΡΟΣ και ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, φύλλα της 7ης Νοεμβρίου 1953).

Την Κυριακή (8 Νοεμβρίου) διεξάγονταν ποδοσφαιρικοί αγώνες για τα τοπικά πρωταθλήματα Αθηνών και Πειραιώς. Μόνον τέσσερις από τους δεκατέσσερις τιμωρημένους διεθνείς ποδοσφαιριστές αγωνίστηκαν με τις ομάδες τους. Οι υπόλοιποι δέκα, συνοδευόμενοι από θεατρικό επιχειρηματία, μετέβησαν στο Μεγάλο Πεύκο. Εκεί συζήτησαν τον τρόπο δημιουργίας επαγγελματικής ομάδας στην περίπτωση που η Ε.Π.Ο. δεν ήταν διατεθειμένη να άρει τις ποινές. «Λέγεται ότι προσεφέρθη (υπό τουεπιχειρηματία) εις τους παίκτας μηνιαίος μισθός 2,5 εκατομμυρίων δραχμών και ποσοστόν 20% επί των εισπράξεων των αγώνων. Ακόμη λέγεται ότι θα καταβληθή προσπάθεια όπως παραχωρήση ο Απόλλων το γήπεδον (διευκρίνιση: της Ριζούπολης) διά τους αγώνας της επαγγελματικής μας ομάδος που θα γίνωνται με ξένας επαγγελματικάς ομάδας» (εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, φύλλο της 10ηςΝοεμβρίου 1953).

Μπροστά στην έκρυθμη κατάσταση που είχε δημιουργηθεί λόγω της αποχής των τιμωρημένων διεθνών από τους αγώνες των ομάδων τους οι παράγοντες των τριών μεγάλων τότε ποδοσφαιρικών συλλόγων δραστηριοποιήθηκαν. «Την Παρασκευή (13 Νοεμβρίου) την εσπέραν συνήλθον τα διοικητικά συμβούλια του Παναθηναϊκού, Ολυμπιακού και Α.Ε.Κ., τα οποία συνεζήτησαν την υπόθεσιν της αποχής των διεθνών των ποδοσφαιριστών εκ των αγώνων της παρελθούσης Κυριακής. Τελικώς απεφασίσθη όπως οι ποδοσφαιρισταί Νεμπίδης και Πετρόπουλος του Π.Α.Ο., Δαρίβας και Δρόσος του Ολυμπιακού και Εμμανουηλίδης και Πούλης της Α.Ε.Κ. τιμωρηθούν διά τριμήνου αποκλεισμού από παντός αγώνος […]. Πάντως η εν λόγω απόφασις περί τιμωρίας των έξι ποδοσφαιριστών – ανά δύο εξ εκάστης ομάδος – αποδεικνύει ότι η επιβολή της τριμήνου ποινής των είχε προκαθορισθεί κατά την προηγηθείσα συνεδρίασιν των αντιπροσώπων του Π.Ο.Κ.» (εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ, φύλλο της 14ης Νοεμβρίου 1953).

Μετά από λίγους μήνες με παρέμβαση του υπουργείου Παιδείας ήρθη η ποινή του αποκλεισμού από την εθνική ομάδα των δεκατεσσάρων διεθνών. Η «ανταρσία» τους είχε τρία αποτελέσματα:

• Άρχισε πλέον να συζητείται από τους αρμόδιους παράγοντες η οργάνωση του ελληνικού ποδοσφαίρου σε επαγγελματική βάση.
• Αποκλείστηκε, λόγω της τιμωρίας των διεθνών ποδοσφαιριστών, η εθνική Ελλάδας από τα τελικά του Παγκόσμιου Κυπέλλου του 1954.
• Οδηγήθηκε σε πρόωρο «ποδοσφαιρικό θάνατο» ο Ανδρέας Μουράτης, ένας από τους καλύτερους αμυντικούς που ανέδειξε το ελληνικό ποδόσφαιρο.

Η ποινή που του επιβλήθηκε οφειλόταν στο αγωνιστικό του παρελθόν. Στην Κατοχή είχε ενταχθεί στην Ε.Π.Ο.Ν.. Μάλιστα είχε συμμετάσχει και σ’ έναν ποδοσφαιρικό αγώνα μεταξύ Ε.Π.Ο.Ν. Πειραιώς και Ε.Π.Ο.Ν. Αθηνών τον Αύγουστο του 1944. Αλλά και αργότερα δεν έκρυβε τα αριστερά του φρονήματα. Έτσι το μετεμφυλιακό κράτος της Δεξιάς βρήκε την ευκαιρία το Νοέμβριο του 1953 να τον «καρατομήσει». Λόγω των αντιδράσεων των φιλάθλων του επιτράπηκε να επανέλθει μετά από δύο χρόνια στα γήπεδα (όχι όμως και στην εθνική ομάδα), αγωνίστηκε για λίγο στον Ολυμπιακό και μετά «κρέμασε τα ποδοσφαιρικά του παπούτσια», έχοντας 16 συμμετοχές στην εθνική.

Σημείωση: η «ανταρσία» των διεθνών αποτέλεσε το θέμα της κινηματογραφικής ταινίας «Οι άσοι του γηπέδου». Το σενάριο το έγραψε ο Ιάκωβος Καμπανέλλης και την σκηνοθέτησε ο Βασίλης Γεωργιάδης. Σ’ αυτή έπαιξαν πολλοί από τους ποδοσφαιριστές που πρωταγωνίστησαν στα γεγονότα του 1953. Η ταινία βγήκε στους κινηματογράφους στις 13 Μαρτίου 1956. Το «ωραίο» της υπόθεσης είναι ότι λίγες μέρας μετά την πρεμιέρα της η Ε.Π.Ο. κάλεσε σε απολογία και απειλούσε να παραπέμψει στην Επιτροπή Φιλάθλου Ιδιότητας τους Στάθη Μανταλόζη, Κώστα Λινοξυλάκη, Λάκη Πετρόπουλο, Ανδρέα Μουράτη και Κώστα Πούλη, γιατί, αν και ήταν ερασιτέχνες, είχαν συμφωνήσει να πάρουν χρήματα για να παίξουν στην ταινία.