Η βαρώνη πέθανε, οι πληβείοι γιορτάζουν!

του Νίκου Κουνενή

   Η βρετανική (και όχι μόνο) αστική τάξη έκλινε το γόνυ μπροστά στη σορό της εν Ευρώπη πρωθιέρειας της σύγχρονης, απολύτως ανθρωποφαγικής, φάσης του παγκόσμιου καπιταλισμού. Της αδελφής ψυχής του Αουγκούστο Πινοσέτ, του Ρόναλντ Ρέιγκαν αλλά και των ανά τον κόσμο ανθρωποφάγων συνεχιστών τους, που συντρίβουν ακόμη και ό,τι μέχρι πρότινος φαινόταν αδιανόητο να απειληθεί, πόσω μάλλον να διαλυθεί. Στον αντίποδα- στις λαικές συνοικίες της Μεγάλης Βρετανίας- στήνεται αντιθέτως μια μεγάλη γιορτή, πρωτοφανής στα χρονικά της σύγχρονης Ιστορίας. Άνθρωποι του μόχθου, εργαζόμενοι, άνεργοι, συνταξιούχοι, νέοι, πανηγυρίζουν για τον θάνατο της βαρώνης Μάργκαρετ Θάτσερ. Δεν είναι ασεβείς απέναντι στο γεγονός της απώλειας μιας ανθρώπινης ζωής, δεν είναι κακεντρεχείς, εγωπαθείς ή κομπλεξικοί. Απλώς, σε αυτόν τον βιολογικό θάνατο ενός ανθρώπου με σάρκα και οστά, αναγνωρίζουν και καταδικάζουν το σύμβολο: βλέπουν, αποδέχονται- και πανηγυρίζουν γι αυτό- ότι όσα τραβάει μέχρι σήμερα η ταξικά κυριαρχούμενη και βασανιζόμενη ανθρωπότητα, δεν είναι αιώνιο, έχει τέλος. Και το τέλος αυτό μπορεί και πρέπει να είναι όντως αίσιο.

   Μερικά χιλιόμετρα μακρύτερα από τον τόπο της αποτέφρωσης της βαρώνης Μάργκαρετ Θάτσερ, στο νεκροταφείο του Χάμπστεντ, εκατοντάδες άνθρωποι απ’ όλο τον κόσμο επισκέπτονται καθημερινά τον τάφο του Καρλ Μαρξ, του σημαντικότερου ίσως ανθρώπου στην Ιστορία αυτού του πλανήτη, του διανοητή που απέδειξε πως οι ταξικές κοινωνίες έχουν αρχή και τέλος και πως η απελευθέρωση της ανθρωπότητας από τα δεσμά της εκμετάλλευσης δεν είναι φρεναπάτη, δεν είναι πλάνη, είναι αναγκαιότητα και δυνατότητα. Δεν διακατέχονται από μεταφυσικό δέος ή ανορθολογικό φανατισμό. Απλώς σε αυτόν τον βιολογικώς θανόντα προ πολλών ετών άνθρωπο, αναγνωρίζουν το σύμβολο (μα εδώ και την ουσία, την πλήρως ανιδιοτελή και απολύτως ανεκτίμητη προσφορά): βλέπουν, αποδέχονται- και αισθάνονται ευτυχείς εξαιτίας αυτού- ότι όσα τραβάει μέχρι σήμερα η ταξικά κυριαρχούμενη και βασανιζόμενη ανθρωπότητα, δεν είναι αιώνια, έχουν τέλος. Και το τέλος αυτό μπορεί και πρέπει να είναι όντως αίσιο.

   Τη βαρώνη Μάργκαρετ Θάτσερ, ισάξια, το πολύ, μιας τρίχας από την πλούσια γενεάδα του ιδρυτή του μαρξισμού, οι λαοί θα την θυμούνται, αν την θυμούνται, για την κοινωνική κτηνωδία και εκδικητικότητά της. Θα θυμούνται επίσης, αν τη θυμούνται, τη διαβεβαίωσή της πως «δεν υπάρχει κοινωνία, υπάρχουν μόνον άνθρωποι με ξεχωριστά συμφέροντα» και θα σκέφτονται αντιστικτικά πως δεν υπάρχει (στον καπιταλισμό) δίκαιη κοινωνία παρά μόνο τάξεις, με ξεχωριστά και αντιτιθέμενα συμφέροντα. Η βαρώνη, ευλόγως, δεν άφησε πίσω της γραπτό έργο. Ο Καρλ Μαρξ διαβάζεται πάντα από εκατομμύρια ανθρώπους, εμπνέει την προσωπική τους συνείδηση και τη συλλογική τους δράση, δίνει προοπτική και ελπίδα στην ανθρώπινη περιπέτεια. Στη Γερμανία (ναι, εκεί!) το «Κεφάλαιο» έχει ξαναγίνει εδώ και τρία χρόνια «μπεστ σέλερ». Στην ίδια χώρα, πριν από δέκα περίπου χρόνια, ο σημαντικότερος γερμανός κριτικός λογοτεχνίας Μαρσέλ Ράιχ Ρανίτσκι (σοσιαλδημοκράτης και διόλου μαρξιστής ο ίδιος), αποτιμούσε τον Κανόνα της υπέροχης γερμανικής λογοτεχνίας από την εποχή του Γκαίτε, του Σίλερ και δώθε και κατέτασσε το «Κομμουνιστικό μανιφέστο» στα δέκα μεγαλύτερα λογοτεχνικά (!) έργα της χώρας του.

   Κατόπιν των προηγούμενων σχολίων, θα μπορούσε, δικαίως, ένας αναγνώστης να κατηγορήσει τον υπογράφοντα ότι συγκρίνει έναν τιτάνα, με μια δήμιο. Η πρόθεση προφανώς δεν είναι αυτή. Η σύγκριση είναι απολύτως συμβολική: δεν γίνεται ανάμεσα στον ιδρυτή του μαρξισμού και μια από τις πολλές – και εντέλει απολύτως αναλώσιμες- μορφές της κεφαλαιοκρατίας, αλλά ανάμεσα στη συνεισφορά του πρώτου και τη φτήνεια και βαρβαρότητα του ίδιου του καπιταλισμού, ως συστήματος, όπου γης.